Έρευνα

Επανεκκίνηση του Πολέμου της Κατασκοπείας: Η Ρωσία Αναβαθμίζει τις Δραστηριότητες Κατασκοπείας Εναντίον της Δύσης

Η Ρωσία έχει επαναξεκινήσει με επιθετικότητα τον κατασκοπευτικό πόλεμο με τη Δύση. Με τη δημοσίευση μίας τηλεφωνικής συνομιλίας ανώτερων αξιωματικών της Γερμανικής Αεροπορίας, στην οποία συζητήθηκε η αποστολή πυραύλων κρουζ στην Ουκρανία, να αποτελεί το πιο πρόσφατο και ανησυχητικό παράδειγμα. «Το παιχνίδι του γάτου με το ποντίκι έχει επιστρέψει», δήλωσε ένας δυτικός αναλυτής πληροφοριών, επιβεβαιώνοντας πως οι δραστηριότητες της Ρωσίας είναι ίσες ή ακόμα και υψηλότερες από εκείνες του Ψυχρού Πολέμου.

Έρευνα

Κάθε εβδομάδα, εμφανίζεται και μια κρυφή επιχείρηση, αποκαλύπτοντας τον βαθμό διείσδυσης των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας στην Ευρώπη μετά την πλήρη κλίμακα εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια.

Στις 27 Φεβρουαρίου, ο Τιχομίρ Ιβάνοβ Ιβάντσεφ κατηγορήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο ως το έκτο μέλος ενός ρωσικού δικτύου κατασκοπείας. Δύο εβδομάδες νωρίτερα, ο Μαξίμ Κουζμίνοφ, Ρώσος στρατιωτικός πιλότος που είχε αυτομολήσει προς την Ουκρανία το προηγούμενο έτος, βρέθηκε νεκρός στην Ισπανία, με το σώμα του να έχει δεχτεί πολλαπλές σφαίρες.

Μία εβδομάδα πριν από αυτό, η Γαλλία αποκάλυψε ένα δίκτυο 193 ιστοσελίδων που σχεδιάστηκαν για να διαδώσουν παραπληροφόρηση ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησε έρευνα για το εάν ένας Λετονός ευρωβουλευτής θα μπορούσε να είναι πράκτορας της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας.

Ωστόσο, η διαρροή της τηλεφωνικής συνομιλίας ανάμεσα στους αξιωματικούς της Γερμανικής Αεροπορίας αποτέλεσε το πιο ηχηρό προπαγανδιστικό χτύπημα της Μόσχας μέχρι στιγμής φέτος στον υβριδικό πόλεμο κατά της Δύσης.

Οι αξιωματικοί της Luftwaffe, ένας εκ των οποίων θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια συνδεόμενος μέσω ενός μη ασφαλούς συνδέσμου στη συζήτηση WebEx, συζήτησαν πώς το Κίεβο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυραύλους που παρέχονται από τη Γερμανία για να καταστρέψει τη γέφυρα Κερτς που συνδέει την Ρωσία με τη ρωσικά κατεχόμενη Κριμαία.

Οι γερμανικές αρχές δήλωσαν ότι η διαρροή και οι επακόλουθες κατηγορίες της Μόσχας ότι η Γερμανία σχεδίαζε «πονηρά σχέδια» για επίθεση κατά της Ρωσίας, ήταν μια καθαρή προσπάθεια του Προέδρου Πούτιν να διχάσει τους συμμάχους της Ουκρανίας.

Έρευνα

Η εμφανής αύξηση των επιχειρήσεων κατασκοπείας υπό την ηγεσία του Κρεμλίνου σηματοδοτεί μια νέα εμπιστοσύνη μεταξύ των ρωσικών αρχών κατασκοπείας μετά τις ταπεινωτικές ήττες που αντιμετώπισαν στις αρχές του 2022. Οι δυτικές υπηρεσίες κατασκοπείας κατάφεραν να κλέψουν και να δημοσιεύσουν τα σχέδια της Μόσχας για την εισβολή στην Ουκρανία. Μετά την έναρξη της εισβολής των ρωσικών δυνάμεων προς το Κίεβο, ευρωπαϊκές πρωτεύουσες απέλασαν 600 διπλωμάτες, εκ των οποίων οι 400 θεωρούνται κατάσκοποι. Αποκαλύφθηκαν επίσης αρκετοί Ρώσοι «παράνομοι» - πράκτορες που λειτουργούσαν χωρίς διπλωματική κάλυψη. Όταν η εισβολή της Ρωσίας στην ξηρά κόλλησε, ο Πούτιν τοποθέτησε κορυφαίους αξιωματούχους της FSB υπό κατ' οίκον περιορισμό για σοβαρή παρανόηση της ουκρανικής αντίστασης.

Οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών - η στρατιωτική κατασκοπεία GRU, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία FSB και η υπηρεσία κατασκοπειών SVR - έχουν αναδιοργανωθεί και έχουν αναβαθμίσει τις τεχνικές κατασκοπείας τους για να βελτιώσουν τις πιθανότητες των συμβατικών στρατιωτικών επιχειρήσεων της Ρωσίας.

Οι προτεραιότητες παραμένουν οι ίδιες όπως πριν από τον πόλεμο: να κλέψουν δυτικά μυστικά, να διευρύνουν τις διαιρέσεις εντός του ΝΑΤΟ και να υπονομεύσουν την υποστήριξη προς την Ουκρανία. Όμως, οι μέθοδοι έχουν γίνει πιο ευφυείς για να αντισταθμίσουν τα διαταραγμένα δίκτυα κατασκοπείας τους στην Ευρώπη και να παρακάμψουν τους περιορισμούς στην εργασία των Ρώσων στην ήπειρο.

«Έπρεπε να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας τους... να αποδυθούν σε άλλα εργαλεία», δήλωσε ένας αναλυτής πληροφοριών.

Έρευνα

Μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές του Κρεμλίνου φαίνεται να είναι η αυξημένη χρήση «proxy» παραγόντων πληροφοριών. Πριν από τον πόλεμο, οι δυτικές υπηρεσίες ασχολούνταν κυρίως με ρωσικές επιχειρήσεις που διεξάγονταν από Ρώσους υπηκόους σε όλη την Ευρώπη. Σήμερα, αυτό μπορεί να μην ισχύει.

Οι ρωσικές κρυφές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν τώρα μια σειρά από ξένους υπηκόους που προέρχονται από την πολιτική, τις επιχειρήσεις και το οργανωμένο έγκλημα - όπως η Σερβική συμμορία που οργάνωσε την περσινή απόδραση του Άρτεμ Ους, ενός επιχειρηματία που συνδέεται με το Κρεμλίνο, ο οποίος συνελήφθη στην Ιταλία υπό την υποψία πώλησης αμερικανικής στρατιωτικής τεχνολογίας στη Μόσχα.

«[Οι προσομοιωτές] μπορεί να μην γνωρίζουν ότι εργάζονται για τους Ρώσους, θα μπορούσαν να είναι εγκληματίες ή άλλα πρόσωπα που πληρώνονται», δήλωσε ένας ανώνυμος αναλυτής πληροφοριών.

Το Κρεμλίνο έχει επίσης ασκήσει πίεση σε ρώσους εξόριστους και άλλους αντιπάλους του καθεστώτος που διέφυγαν στο εξωτερικό μετά την έναρξη του πολέμου για να τους συμπεριλάβει στο πόλεμο της κατασκοπείας.

«Γνωρίζουμε περιπτώσεις όπου η Μόσχα έχει ασκήσει πίεση σε συγγενείς εξορίστων που παρέμειναν στη Ρωσία», δήλωσε ο Αντρέι Σολντάτοφ, ειδικός στις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας.

Για τους ρώσους αρχηγούς κατασκοπείας, η διεξαγωγή επιχειρήσεων από απόσταση με τη χρήση τηλεργασίας και πρόσφατα στρατολογημένων προσομοιωτών έχει τα θετικά και τα αρνητικά του, σύμφωνα με αναλυτές πληροφοριών και εννέα αξιωματούχους που συνεντεύχθηκαν για αυτό το άρθρο.

Έρευνα

Οι προσομοιωτές μπορούν επίσης να είναι αποτελεσματικοί για επιχειρήσεις όπως η κλοπή εμπορικών μυστικών, η δημιουργία σχημάτων εξαγωγής που παρακάμπτουν τις κυρώσεις ή και διείσδυσεις σε υπολογιστικά δίκτυα. Ένα USB stick που συνδέεται σε έναν υπολογιστή από έναν καθαριστή γραφείου μπορεί, για παράδειγμα, να δώσει πληροφορίες τόσο πολύτιμες όσο αυτές από μια ανθρώπινη πηγή που έχει καλλιεργηθεί για χρόνια από έναν «παράνομο» διαχειριστή.

Ωστόσο, η επιχειρησιακή ασφάλεια μπορεί επίσης να είναι απρόσεκτη, και οι προσομοιωτές μπορεί να είναι δύσκολο να ελεγχθούν χωρίς έναν πράκτορα επί τόπου για να τους κατευθύνει.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό, η στρατιωτική κατασκοπευτική μονάδα της Ρωσίας GRU έχει ξεκινήσει τη στρατολόγηση «καθαρών», ή πρακτόρων χωρίς στρατιωτικό υπόβαθρο, για να διασχίσουν ανεπαισθήτως σε στοχευμένες χώρες και να αναπτύξουν προσωπικές επαφές, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Βασιλικού Ινστιτούτου Ενωμένων Υπηρεσιών (RUSI) στο Λονδίνο.

«Οι Ρώσοι συνεχίζουν να κάνουν χρήση τηλεχειρισμού. Αλλά το αντιλαμβάνονται ως αναξιόπιστο», δήλωσε ο Τζακ Γουάτλινγκ. «Ο στόχος τώρα είναι να αναπτύξουν νόμιμες ιστορίες κάλυψης, ή θρύλους, ώστε οι πράκτορες να μπορούν να εισέλθουν στις στοχευμένες χώρες».

Σε κάποιο βαθμό, το παλιό μοντέλο των «νόμιμων» ρώσων κατασκόπων που εργάζονται από πρεσβείες διατηρείται ακόμη σε παραδοσιακά ουδέτερες χώρες όπως η Αυστρία και η Ελβετία.

Έρευνα

Αξιωματούχοι ασφαλείας και από τις δύο χώρες δήλωσαν ότι υπάρχουν περίπου 150 γνωστοί ρώσοι πράκτορες που συνεχίζουν να λειτουργούν εκεί υπό διπλωματική κάλυψη. Ένας άλλος αξιωματούχος από διαφορετική χώρα εκτίμησε ότι σχεδόν το ένα τρίτο των ρωσικών επιχειρήσεων κατασκοπείας σε όλη την ήπειρο τώρα διεξάγεται από τα «ασφαλή κέντρα» της Βιέννης και της Γενεύης.

Επιπλέον, οι ρώσοι αρχηγοί κατασκοπείας έχουν ενισχύσει τις βάσεις τους έξω από τη ζώνη Σένγκεν της ΕΕ. Η Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στη Μέση Ανατολή έχουν γίνει σημαντικά σημεία για ρωσικές επιχειρήσεις κατασκοπείας στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον αξιωματούχους.

Πολλοί εκδιωχθέντες ρώσοι πράκτορες έχουν επίσης αναφερθεί ότι μετεγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα της Σερβίας, το Βελιγράδι, το οποίο διατηρεί καλές σχέσεις με τη Μόσχα.

Η νέα προσέγγιση της Ρωσίας περιγράφηκε από την εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών της Νορβηγίας στην πρόσφατη ετήσια έκθεσή της: «Αναμένουμε ότι η Ρωσία θα προσπαθήσει να αντισταθμίσει την απώλεια των αξιωματικών πληροφοριών [μεταξύ άλλων], στέλνοντας περισσότερους πράκτορες».

Είναι σχεδόν αδύνατο να γνωρίζουμε πόσο αποτελεσματικές θα αποδειχθούν οι ανανεωμένες μέθοδοι κατασκοπείας της Ρωσίας. «Στον κόσμο της κατασκοπείας, είσαι πάντα πολύ ενήμερος για το πόσα δεν γνωρίζεις», προειδοποίησε ένας δυτικός κατάσκοπος.